British Museum (Londra)

Londra‘daki Bloomsbury bölgesinde yer alan British Museum, 92.000 metrekarelik alan ve 194 odada sergilenen 8 milyon nesneden oluşan kalıcı koleksiyonuyla, dünyanın en ünlü müzelerinden biridir. Aynı zamanda dünyanın en eski ulusal kamu müzesi olup, yılda 6 milyondan fazla ziyaretçi, dünyaca ünlü sanat eserlerini görüp, çeşitli sergilerini gezmek için buraya akın etmektedir ki 18. yüzyılda yılda açıldığında yaklaşık 5.000 ziyaretçisi vardı. British Museum Paris’teki Louvre Müzesi’nden sonra dünyada en çok ziyaret edilen sanat müzesidir. İngiltere’deki tüm ulusal müzelerde olduğu gibi, British Museum’da ödünç alınan sergiler dışında açıldığı günden beri ‘çalışkan ve meraklı kişilerden’ giriş ücreti talep etmemektedir. Nasıl gideceğinizi düşünüyorsanız endişelenmeyin! Müzenin 30 yıldan fazla bir süredir kendi metro istasyonu bulunmaktadır. Müzenin en popüler ve önemli eserleri şüphesiz ki Rosetta Taşı, Elgin Mermerleri, Oxus Hazinesi’dir.

British Museum Tarihi

British Museum, 15 Ocak 1759’da yani Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi’nden 17 yıl önce açılmıştır. Bir zamanlar yerinde Montague House adlı 17. yüzyıldan kalma

bir konak bulunuyordu. Ancak Müze halka açılmadan önce uygun bir alanın satın alınması gerekiyordu ki önerilen yerlerden birisi, daha sonra Buckingham Sarayı[1] olarak yeniden inşa edilen Buckingham Evi[2] adında bir yerdi! Sonuçta Mütevelli heyeti, mevcut Müze’nin bulunduğu Montague Evi’ne taşınmaya karar vermiştir. İrlandalı doktor ve bilim adamı Sir Hans Sloane’un ülkeye 71.000’den fazla tarihi obje barındıran koleksiyonunu miras bırakmasından 5 yıl sonra Parlamento’nun çıkardığı bir yasa ile kurulmuştur. Sloane’un koleksiyonu, bazı doğal örnekler ve antikaların yanı sıra, büyük ölçüde kitaplar ve el yazmalarından oluşuyordu. Önümüzdeki 250 yıldaki Koleksiyonların genişlemesi, büyük ölçüde İngiliz sömürgesinin genişlemesinin bir sonucuydu, dünyadaki seyahatlerinden çeşitli nesneler getiren James Cook dahil çok sayıda araştırmacı tarafından genişletildi. Günümüz binasının çekirdeği, British Museum’un dört ana kanadı, 19. yüzyılda mimar Sir Robert Smirke (1780-1867) tarafından tasarlanmıştır. Great Russell Caddesi’ne bakan Yunan Cephesi Sir Robert Smirke’nin karakteristik dizaynı olup, İyon düzeninde 44 sütun Anadolu’da Priene’deki Athena Polias tapınağına benzerdir.

Koleksiyonun genişletilmesi

19. yüzyılın başlarında, müzenin antik koleksiyonu gerçekten genişlemeye başladı. Napolyon’un Mısır’daki güçlerini yendikten sonra, İngilizler pek şok Mısır heykeli edindiler. Bunlar arasında önce Napolyon, sonra da İngilizler tarafından yanlışlıkla Büyük İskender’in lahti olduğuna inanılan II. Nectanebo (MÖ 360-343) lahti ve Rosetta Taşı yer alıyordu. 1816’da müze, Elgin kontu 7. Thomas Bruce tarafından Atina’daki Parthenon’dan sökülen mermer heykelleri satın aldı. 1818’de ise Mısır’daki İngiliz Başkonsolosu Henry Salt, müzeye bir Mısır anıtsal heykel koleksiyonu sunmuştur. 1840’larda, müze yurt dışındaki kazılara da aktif olarak katılmış, Asur’daki çalışmalara, Nineveh ve Nimrud gibi yerlerdeki çalışmalara verdiği destek, onu bir çeşit araştırılma merkezi haline getirmiştir. Koleksiyonları hızla genişleyen müze 1857 yılına gelindiğinde müze, bugün gördüğümüz dörtgen yapının inşası ile büyümüştür. Galerilerde yangın korkusu nedeniyle mum, kandil ve gaz lambaları kullanılmadığından müze 19. yüzyılın sonlarına kadar, doğal gün ışığı ile aydınlatılmıştır. Bu nedenle kışın veya Londra’ya sis çöktüğünde zayıf ışık nedeniyle erken kapanmak zorunda kalmışsa da sonrasında Londra’da elektrikli aydınlatma kullanan ilk yapılardan birisi olmuştur. 1879’da Ön Salonda, Okuma Odasında ve Forecourt’da deneysel elektriksel aydınlatma sağlanmış, bu erken aydınlatma sistemi güvenilmez olmasına rağmen, bu sayede Okuma Odası kışın 19: 00’a kadar açık kalabilmiştir.

Yer değiştirme

Ancak müze, daha çok yer kazanmak için mücadele etmeye devam etmiştir. Sonuç olarak, müzenin 1881’de kurulan geniş doğal tarih koleksiyonu Güney Kensington’da Doğal Tarih Müzesi[3] olacak yeni bir yere taşınmıştır. Müzenin koleksiyonları ve ziyaretçi sayısı 20. yüzyılda hızla artmaya devam etmiştir ki sergilere gidenler için ilk gezi rehberlerinin yapımı, daha fazla insanın eserlerin önemini anlamasına yardım etmiştir.

Savaşlar sırasında Taşınması

British Museum, 1. Dünya Savaşı’nın ilk yılı boyunca açık kalmış hatta Kasım 1914’te Belçika mültecileri için bir dizi konferansa ev sahipliği yapmıştır.  Bununla birlikte Mart 1916’da müze kapatılmış, pek çok paha biçilemez sergi, güvenlik için Londra’nın altındaki derin tünellere taşınmıştır. Bu sırada birkaç devlet dairesi boşalan alanı kullanmak için müzeye taşınmıştır. 1939’da İkinci Dünya Savaşı’nın patlamasıyla müze yeniden kapanmış, koleksiyonlar daha güvenli yerlere taşınmıştır. 23 Ağustos 1939 Çarşamba günü, İçişleri Bakanlığı tahliyeye başlama emri vermiştir. Yolculuğa çıkamayan ağır heykeller Aldwych Tube tünelinde kalmıştır ki sözgelimi Elgin Mermerleri, Aldwych metro istasyonunun terkedilmiş bir tünelinde bulunan nesneler arasındaydı. 18 Eylül 1940’ta taşıma kararının akıllıca olduğu ortaya çıkmıştır ki o gün gerçekleşen bombardıman sırasında müze ciddi hasar görmüştür. Yine 10 Mayıs 1941’deki bir hava saldırısı (Blitz), 250.000 kitabın kaybolmasına neden olmuştur.

Savaş sonrası British Museum

2. Dünya Savaşı sonrasında bombardıman hasarları onarılmış, diğer galeriler de yenilenmiş vei müzenin genişlemesi hızla devam etmiştir. Barış ortamında müzenin ünü ve çekiciliği artmış, 30 Mart 1972’de Kraliçe II. Elizabeth tarafından açılan “Tutankhamun Hazineleri”[4] sergisi 1.694.117 ziyaretçi almıştır. 50 nesnenin sergilendiği bu serginin yıldızı Tutankhamun’un altın ölüm maskesi olmuştur. 1972’de Parlamento’dan çıkan bir yasa[5] ile geniş kitap ve el yazmaları kütüphanesi koleksiyonu müzenin geri kalan kısmından ayırarak British Library (Britanya Kütüphanesi) kurulmuştur. British Library, 1997’de St. Pancras’ta yeni bir binaya taşınmıştır. British Museum’daki kütüphane alanı boşaltılınca müzeye boş alanın yeniden geliştirilmesi için bir fırsat vermiştir. Böylece anıtsal bir cam çatı ile örtülmüş olan 19. Yüzyıl avlusunda Great Court yaratılabilmiştir ki 2000 yılında açılan Great Court, Avrupa’nın en büyük kapalı meydanıdır.

Bölümler

Afrika, Okyanusya ve Amerika

Dört kıtanın yerli halklarının kültürlerini temsil eden yaklaşık 350.000 nesne içeren bir koleksiyondur. Afrika’nın çoğunu (Eski Mısır, Sudan ve Akdeniz dışında), Pasifik ve Avustralya’nın yanı sıra Kuzey, Orta ve Güney Amerika ve Karayipler’den oluşmaktadır. Koleksiyonların çoğu on dokuzuncu ve yirminci yüzyıl boyunca elde edilmiş, ancak araştırma ve toplama bugün devam etmektedir.

Eski Mısır ve Sudan

100 bi,nden fazla eser ile dünyadaki en büyük Eski Mısır sanat koleksiyonlarından birisi olup, MÖ 10.000’den MS 12. yüzyıla kadar Nil Vadisi kültürlerini temsil etmektedir. Kahire’deki Mısır Müzesi daha büyük bir koleksiyona sahiptir. Önemli eserler şunlardır:

Predynastik ve Erken Hanedanlar dönemi (M.Ö. 6000, M.Ö. 2690)

Gebelein’den Ginger Mumyası, (MÖ 3400)

Savaş alanı Paleti ve Avcılar Paleti, karmaşık dekoratif şemalara sahip iki kozmetik palet, (MÖ 3100)

Kral Peribsen kitabeli dikili taşı, Abydos, (MÖ 2720–2710)

Eski Krallık (MÖ 2690-2181)

Gemi yapımcısı Ankhwa’nın granit heykeli. Saqqara, Mısır, 3. Hanedan (MÖ 2650 civarında)

Antik Dünyanın Yedi Harikası‘ndan biri olan Büyük Giza Piramidi‘nden orijinal taşlardan bazıları (MÖ 2570)

Tjeti’nin ahşap mezar heykeli, Beşinci ila Altıncı Hanedan, (MÖ 2345-2181)

Orta Krallık (MÖ 2134–1690)

Sebekhetepi’nin iç ve dış tabutu. Beni Hasan (yaklaşık MÖ 2125–1795)

Heqaib’in kireçtaşından dikilitaşı. Abydos, Mısır, 12. Hanedan (MÖ 1990–1750)

Amenemhat’in saltanatı döneminden Sahathor’un blok heykeli ve steli (MÖ 1922–1878)

Yeni Krallık (1549–1069)

Büyük Gize Sfenksi’nin sakalının bir parçası, (MÖ 14. yüzyıl)

III. Amenhotep heykelinden devasa kafası (MÖ 1350)

III. Amenhotep’ün devasa kireçtaşı büstü (MÖ 1350)

Amarna Tabletleri, 382 tabletten 99’u, Vorderasiatisches Müzesi’nden sonra dünyanın en büyük ikinci koleksiyonu, Berlin (203 tablet), (MÖ 1350)

II.Ramesses Tapınağı’ndan Mısır krallarının listesi (MÖ 1250)

Üçüncü Ara Dönem (MÖ 1069–664)

Mumya kabı ve Nesperennub’ın tabutu, Thebes (MÖ 800)

Kral Taharka’yı koruyan koç şeklinde Amun Heykeli, (MÖ 683)

Rahip Hor’un iç ve dış tabutları. Deir el-Bahari, Thebes, 25. Hanedan (MÖ 680)

Geç Dönem (MÖ 664–332)

Psammetichus saltanatında Mısır’ın kuzeyinde vezir olan Satsobekli Saite lahiti (MÖ 664-610)

İsis ve Horus‘un bronz figürü. Kuzey Sakqara, Mısır, (MÖ 600)

Firavun II. Nectanebo’un Dikilitaşları ve Lahdi (MÖ 360–343)

Ptolemaik hanedanı (M.Ö. 305–30)

Eski Mısır uygarlığının kilidini açan üç dilli stela olan ünlü Rosetta Stone taşı, (MÖ 196). Rosetta Taşı, Fransız askerlerince 1799’da Mısır’da

bulunmuştır. İnsanların hiyeroglif adı verilen Eski Mısır yazı sistemini daha iyi anlamalarına yardımcı olmuştur Hiyeroglif yazının anlaşılması, Eski Mısır yazılarının Batı dillerine çevirisine yol açmıştır.

Bir bok böceğinin dev heykeli, (MÖ 32-30)

Hornedjitef Mumyası (iç tabut), Thebes (MÖ 3. yüzyıl)

Roma Dönemi (MÖ 30 – MS 641)

Kuş Krallığından Meriotic Hamadab dikilitaşı. Sudan, Meroë antik kenti (MÖ 24)

Qurna, Thebes, (MS 2. yüzyılın başlarında) gelen Soter ve Kleopatra tabutunun kapağı

Hawara ile portresi ile bir genç mumyası, (MS 100–200)

Asya

Neolitik Çağ’dan günümüze kadar  bütün kıtadan Doğu Asya, Güney ve Orta Asya ve Güney Doğu Asya’dan toplanan 75.000’den fazla nesneyi barındırmaktadır.

Madeni Paralar ve Madalyalar

Bir milyondan fazla nesneyle dünyanın en iyi nümismatik koleksiyonlarından birine ev sahipliği yapıyor.

Koruma ve Bilimsel Araştırma

Koleksiyonun şimdiki ve gelecek nesiller için korunması ve araştırılmasını görev edinen bölümüdür.

Yunanistan ve Roma

Klasik dünyadan en kapsamlı nesne koleksiyonlarından birisidir. Önemli eserler şunlardır:

Parthenon Mermerleri (Elgin Mermerleri), (MÖ 447–438). Parthenon Mermerleri olarak da bilinen Elgin Mermerleri, mermerden yapılmış bir dizi antik Yunan heykelidir. Aslen Atina’daki Parthenon tapınağının bir parçasıydılar, ancak 1800’lerin başında 7. Elgin kontu olan Thomas Bruce tarafından kaçırıldılar.

Erechtheion: Sağ kalan bir sütun (MÖ 420-415) ve Kalan altı Caryatid’den biri, (MÖ 415)

Athena Nike Tapınağı: Hayatta kalan friz plakaları, (M.Ö. 427–424)

Bassae Tapınağı: Yirmi üç hayatta kalan frizin blokları tapınağın iç kısmından, (MÖ 420–400)

Halikarnas Mozolesi: Maussollos ve karısı Artemisia olarak tanımlanan iki devasa serbest duran şahsiyet, (MÖ. 350). Türbenin zirvesini süsleyen araba grubundan etkileyici bir atın parçası (MÖ. 350), Amazonomach frizi Yunanlılar ile Amazonlar arasındaki savaşı gösteren kabartma frizinin uzun bir bölümü, (M.Ö. 350)

Efes’teki Artemis Tapınağı: Heykel sütun kaidelerinden biri, (MÖ 340–320), İyonik frizin koloninin üstündeki bir kısmı, (M.Ö 330–300)

Küçük Asya’da Knidos: Knidos’un Demeter’i, (MÖ 350), Knidos Aslanı (MÖ 350–200)

Küçük Asya’da Xanthos: Aslan Türbesi, (MÖ 550-500), Harpy Türbesi, (MÖ 480-470), Nereid Anıtı, büyük ve ayrıntılı bir Likya türbesinin

kısmi rekonstrüksiyonu, (MÖ 390–380), Merehi Türbesi, (MÖ 390–350), Payava Türbesi, (M.Ö 375–350)

Orta Doğu

Eski ve çağdaş medeniyetler ve Ortadoğu kültürlerine ait nesneleri barındırmaktadır. Irak dışında dünyanın en büyük Mezopotamya sanat koleksiyonuna sahiptir. Bugüne kadar Neolitik dönemi kapsayan bazı 300.000 nesnesi vardır. Bunlardan Oxus hazinesi, 1877-1880 arasında Oxus nehri civarında bulunan Ahameniş (Achaemenid) Pers döneminden kalan, çoğunlukla küçük ve büyük olasılıkla yaklaşık 200 madeni para olan, altın ve gümüş renginde yaklaşık 180 metal parçasından oluşan bir koleksiyondur.

Taşınabilir Antika Programı

Taşınabilir Antika Planını koordine etmekte ve Hazine Yasasını yönetir.

Britanya, Avrupa ve Prehistorya

Afrika ve Asya’daki en eski insan araçlarından Avrupa sanat ve arkeolojisine kadar günümüze kadar geniş bir koleksiyonu barındırmaktadır. Afrika ve Asya’daki en eski insan aletlerinden, Avrupa sanat ve arkeolojisine, en eski zamanlardan günümüze kadar geniş bir zaman dilimini kapsayan koleksiyon Roma işgali altındaki İngiltere’nin tarihini de kapsamaktadır.

Baskılar ve Çizimler

Baskılar ve Çizimler Bölümü[6], Leonardo, Michelangelo ve Van Gogh’un çizimlerinden Picasso, Munch ve Grayson Perry’nin çizimlerine kadar her şeyi içeren, yaklaşık 50.000 çizim ve 15. yüzyılın başından günümüze kadar iki milyondan fazla baskıyı içermektedir. Mısır Ölüler Kitabı 2010 yılında British Museum’da sergilenmeye başladı. Ölülerin öbür dünyadaki tehlikelere rehberlik ettiği düşünülen bir “büyü” koleksiyonu içeren koleksiyon, 3.000 yıldan daha eskidir.

Tartışmalar

British Museum koleksiyonları, geçmişte yabancı ülkelerden edinilen paha biçilemez eserler üzerine çeşitli tartışmalara konu olmuştur. Tartışmalı öğelerin odağında özellikle Elgin Mermerleri bulunmakta olup, UNESCO tarafından desteklenen Yunanistan, mermerlerin iadesini istemiştir. British Museum, belirli eserlerin ülkesine geri gönderilmesi gerektiğine rağmen, öğelerin mutlaka kendi ülkelerine iade edilmesi gerektiği fikrine itiraz etmektedir.

Hırsızlık

2004 yılında, bir hırsızın müzeden, MS 700’lerden kalma küpeler, tırnak korumaları ve diğer süs eşyaları çalıdığı sanılmaktadır. 2002’de Yunan galerisinden mermer bir kafa çalınmıştır.

Brisith Museum nerede?

Notlar

[1] Buckingham Palace

[2] Buckingham House

[3] Natural History Museum

[4] Treasures of Tutankhamun

[5] British Library Act 1972

[6] Department of Prints and Drawings